Foça

Ege bölgesi, İzmir ili, Foça tatil yöresi

İzmir'in 70 km. kuzeybatısında kalan Foça, İon'ların Ege
sahillerinde kurdukları 12 İon kenti arasında en önemli
merkezlerden biridir. Foça, tarihi ve arkeolojik öneminin yanı
sıra, Homeros destanında adı geçen mitolojik bir yerleşmedir.
'Horoz' ve 'Fok Balığı' olmak üzere iki sembolü olan Foça
mitolojik, arkeolojik, tarihi, doğa ve kentsel sitin bir arada
olduğu özgün bir ilçedir.
Siren Kayalıkları, Şeytan Hamamı, Taş Ev (Anıt Mezar), Beş
Kapılar (Ceneviz) Kalesi, Osmanlı dönemine ait Dış Kale, Fatih
Camii, Kayalar Camii, Hafız Süleyman Camii ve Osmanlı Mezarlığı
ile Ege mimarisinin özelliklerini taşıyan sivil mimari yapıları,
Foça'nın çevre değerlerini zenginleştiren unsurlardır.
Tarihçe

Yunanistan'daki Dor istilasından kaçarak Ege sahillerine çıkan
ve burada Smyrna dahil bir çok yerleşim yeri kuran İonların
kurdukları önemli merkezlerden biri de Foça'dır. Antik Foça
kenti 12 İon birliğine dahil olup, Aiolis bölgesinde yer alır.
Antik kent Phokaia adını 'fok' lardan alan Foça, döneminde
önemli bir liman ve deniz gücüne sahipti . Foça elindeki deniz
filosu ile, Korsika'da Alain, Pastum yanındaki Velia, Marsilya
ve İspanya'nın doğu kıyılarında yer alan kentlerde koloniler
kurmuştur. Foça, Pers, Büyük İskender, Cenevizliler, Osmanlı
dönemlerini yaşamıştır.
İ.Ö.7.yüzyıldan başlayarak hızlı bir yükselme dönemine giren
Phokaia kenti, 'Tarihin Babası' Heredot'a göre denizcilikte
büyük gelişme göstermiştir. 50 kürekli ve 500 yolcu taşıma
gücünde, hızlı tekneler kullanan Phokaialılar, uzun deniz
yolculuğuna çıkan ilk Helenlerdir. Adriyatik Etruria, İberia ve
Tartessos'u Helen dünyasına tanıtmışlardır.
İklim

Foça'da tamamen Akdeniz iklimi hüküm sürer. Kışları yağışlı ve
ılık, yazları ise kurak geçer. Üç yandan serin bir deniz havası
alır. Yaz aylarının ortalama sıcaklığı 26 derece, deniz suyu
sıcaklığı is 22 derecedir. Yaz mevsiminin en sıcak ayları Temmuz
ve Ağustostur.
Gezilecek Yerler
Siren Kayalıkları
Fok balıklarını andıran adacıklardan oluşan bu kayalıkların en
büyüğü Orak Adası kayalıklarıdır.Homeros destanında yer alır ve
yolunu şaşıran gemilerin çarptıkları kayalıklar olarak söz
edilir. Fok balıklarını andıran adacıklardan oluşan bu
kayalıkların en büyüğü Orak Adası kayalıklarıdır.
Şeytan Hamamı

Çan tepesinin eteğinde yer alan ve kaya mezar tipinde olan yapı,
Şeytan Hamamı olarak bilinmektedir. İlçe merkezine 2 km.
uzaklıktadır.
Taş Ev

Foça'ya 10 km. kala yol kenarında yükselen bu kaya anıt mezarı,
yarı yontulmuş şekildedir. Pers etkisinde inşa edilen yapı Lykia-
Lydia geleneğinde inşa edilmiş olup, M.Ö.4. yüzyıla
tarihlenmektedir.
Beş Kapılar Kalesi

Bu antik Kale Michel Paleoloc tarafından 1275 yılında Cenevizli
Manuel Zacharna'ya verilmiş ve zaman içerisinde Cenevizliler
tarafından surları onarılmıştır. Phokaia'nın 1455 yılında
Osmanlı topraklarına katılmasından sonra surlar onarılarak bugün
dokuz tanesini ayırt edebileceğimiz kulelerle donatılmıştır. Beş
Kapılar' da bugün Açıkhava Tiyatrosu olarak kullanılan bölüm ise
'kayıkhane' idi. Giriş kapısının üzerinde yer alan yazıta göre,
bu onarımı Kanuni Sultan Süleyman'ın 1533-1541 yılları arasında
Saruhan Sancak Beyliği yapan oğlu Sultan Mustafa Han'ın oduncusu
Silahtar İskender Ağa 1538-1539 yıllarında yaptırmıştır.
Dış Kale

Foça'nın güney batısındaki 'Kale Burnu'nda 'Dış Kale ya da
Ceneviz Kalesi' diye anılan kale, kaynaklara göre 1678 yılında
bölgeyi korumak için stratejik bir noktada, Osmanlılar
tarafından, bir boğazkesen olarak yapılmıştır. Bir burun
üzerinde yer alan Kale, doğuda savunma amacıyla anakaradan büyük
bir hendekle ayrılmıştır. Sualtı arkeolojik araştırmaları
sırasında kalenin açıklarında denizin dibinde taş gülleler
bulunmuştur. Bu gülleler, kaleden düşman gemilerine mancınıkla
atılmış olduğu düşünülmektedir.
Camiler
Fatih Camii: Kale içinde Eski Adliye Sokağı üzerindedir. Camii,
özgün durumunu yitirerek günümüze ulaşmış bir yapıdır. 1455
yılında Foça'nın fethinden sonra Fatih Sultan Mehmet tarafından
yaptırılmıştı. İlk inşasında klasik Osmanlı mimari tarzını
taşıyordu.

Kayalar Camii: Kale içindedir. İnşaat tarihi ve kimin tarafından
yapıldığı bilinmeyen cami, geç dönem Osmanlı mimari tarzının tüm
özelliklerini göstermektedir. Yapının batısında sonradan
eklenmiş bir şadırvan yer alır. Hafız Süleyman Ağa Mescidi: Halk
arasında Süleyman Ağa Mescidi olarak tanınan yapı, 1548 yılında
Foça Kalesi Dizdarı Hamzaoğlu Mustafa tarafından yaptırılmıştır.
Ancak yapının daha sonraki dönemlerde çeşitli onarımlar
geçirdiği bugünkü görünüşünden anlaşılmaktadır.
Hamamlar

Osmanlı döneminden günümüze iki hamam gelebilmiştir. Her ikisi
de Atatürk Mahallesinde yer almaktadır. 115 ve 116 sokaklarının
kesiştiği köşede bulunan hamam, ortası kubbeli, enine
sıcaklıklı, çifte halvetli Türk hamamı sınıfına girer.
Soyunmalık bölümü tümüyle yıkılmıştır. 118 no. lu sokakta yer
alan diğer hamam ise oldukça harap durumdadır. Bilinen Türk
hamamlarından farklı bir mimariye sahip olup, diğerinden daha
sonra yapıldığı sanılmaktadır.
Foça Adaları

Foça AdalarıFoça'nın önlerinde yer alan altı ıssız adadan oluşan
bir ada grubudur. Bunlar: Orak Adası, İncir Adası, Kartdere
Adası, Fener Adası, Hayırsız Ada ve Metalik Adadır. Orak
Adası'nın güney kıyısında uzun bir çalılık kumsal, yine orak ile
Hayırsız ve Kartdere' de 80 metre yüksekliğine ulaşan dik yarlar
bulunur. Özellikle İncir Adası, turistler ve bölge halkı
tarafından piknik alanı ve plaj olarak kullanılmaktadır. Adalar
ve çevresindeki koylar, Türkiye'deki son Akdeniz foku
kolonilerinden birini barındırır.
Foça Evleri

Geleneksel Foça evlerini Kule evler, Bitişik Düzen Evler, Tek Ev
Tipi olmak üzere başlıca üç grupta incelenebilir. Kule evler;
Foça'nın dışında, terkedilmiş ya da halen yerleşme yeri olan
köylerde, dağınık olarak tek ya da toplu durumda bulunurlar.
Yüksekliklerinin cephe genişliğinden daha fazla olması nedeniyle
'kule ev' diye adlandırılırlar. Bitişik Düzen Evler; bu evler
bir sokak içerisinde karşılıklı ve bitişik düzende, yan yana
yapılmışlardır. Bitişik düzen evlerde ön bahçe yoktur, yapılar
doğrudan sokağa açılır. Tek Ev Tipi; ayrık düzende, sıvasız
yığma taş yapılardır.
Fok Balıkları

Akdeniz Fok balıkları FoçaFoçalı denizcilerin yüzyıllardan beri
süren denizle mücadelesinde, onları yalnız bırakmayan dostları,
sevimli foklardır. Dünya üzerindeki toplam sayıları 350-400
civarında bulunan Akdeniz fokları dünyada sadece Türkiye,
Yunanistan ve Kuzeybatı Afrika sahillerinde yaşamaktadır.
Akdeniz foklarının bir kısmı Foça çevresindeki adaları
kendilerine yurt edinmişlerdir. Artan turizm ve balıkçılığa
rağmen bu adalardaki mağaraları ve kıyıları, yavrulamak,
yavrularını büyütmek, dinlenmek ve güneşlenmek amacıyla
kullanıyorlar. Latince adı ' Monachus Monachus' olan Akdeniz
fokları karaya çıkma ihtiyacı duyarlar ve yaşadıkları yerlerdeki
insan belirtileri onları rahatsız eder. Bu tür, yeryüzünde
neslinin tükenmesi tehlikesi bulunan 12 memeli türünden biridir.
Foça adalarında yaşayan Akdeniz foklarını korumak amacıyla
Aslanburnu ile Deveboynu Burnu arasındaki adalarda 2 mil
uzaklığa kadar yaklaşmak, ayrıca fokların görüldüğü Siren
Kayalıkları ve Orak Adası'na 100 metreden fazla yaklaşmak
yasaklanmıştır.
Spor Aktiviteleri: Balıkçılık
Foça Balıkçılık
Foça halkının geçim kaynağı turizm kadar balıkçılığa da
dayanmaktadır. Foçalıların yüzyıllardır tek değişmeyen gerçeği
hayatlarını denizden kazanmalarıdır. Ataları gibi denizci olan
Foçalılar inançlı ve özgürdürler. Balık çeşitlerinin
zenginliğinden dolayı yöre, Ege sahillerindeki önemini
korumaktadır. Foçalı balıkçılar sayesinde barbun, mercan,
çipura, levrek, kefal, mezgit gibi lezzetli balıkları hemen
hemen her gün taze ve ucuz olarak bulmak mümkündür. Günbatımının
kızıllığında balıkçılar çaylarını yudumlarken, onların ağlarında
toplanmış balıklar Foça'nın konuklarına sunulmak üzere
restoranlarda hazırlanmaktadır.
Ne Yenir?

Geleneksel Foça mutfağı genel özellikleriyle Batı Anadolu
kıyıları ve Ege adalarında yapılan tüm yemekleri içerir. Bununla
birlikte balık çeşitleri, deniz ürünleri zeytin, zeytinyağı,
enginar ve yabani otlardan yapılan Foça'ya özgü lezzetlerden
bazıları şunlardır : Izgara Sardalye, Yoğurtlu Balık, Kalamar
Dolması, Balık Dolması, Balık Çorbası, Balık Paçası, Kuzu Etli
Enginar, Zeytinyağlı Enginar Dolması yöreye özgü yemekler
arasında sayılabilir.
Foça ve çevresinde yetişen yabani otlardan arapsaçı, rezene,
tarakotu ( iğnelik ), turpotu, radika, ısırgan otu, ebegümeci
gibi otlardan nefis salata, meze ve börek içi hazırlanmaktadır.
Bunları yapmadan dönmeyin

* Taş ev kaya anıt mezarını görmeden
* Akdeniz foklarını barındıran Foça Adalarını gezmeden
* Taze deniz ürünlerinden yemeden
Foça'dan dönmeyin...